“Het congres heeft altijd gelijk”, citeerde Mariëtte Hamer. Dat was eigenlijk direct gericht aan die enkelen die het aanging, maar het gaf ook indirect iets anders aan: Een congres van de Partij van de arbeid geeft altijd goed weer wat er echt leeft binnen de partij en in welke richting de partij zich beweegt. Vooral de moties geven richting. Moties die door de diepe betrokkenheid van de aanwezigen soms zware emoties opriepen. De individuele moties zeggen inhoudelijk veel, maar nog veelzeggender zijn de thema’s of categorieën van al die moties. Welke thema’s spelen er zoal?
Het behoorlijk omgaan met vluchtelingen en integratie is de afgelopen jaren niet meer weg te slaan van het congres en de politieke ledenraad. Lastig als je met de VVD in één regering zit. De krampachtigheid en het onhandige afhouden van het debat ging zover dat zij zelfs de partijdemocratie en consistentie dreigden aan te tasten. Gelukkig wordt er nu wat soepeler mee omgegaan en staat het voor de komende politieke ledenraad als primair punt op de agenda. Het was voor het eerst sinds vele jaren dat er weer echt gedebatteerd kon worden. Zeker niet perfect, maar wat een verademing en wat een positief effect op de onderlinge verhoudingen en het inhoudelijk resultaat!
De 3 grote decentralisaties doen uiteraard hun duit in het zakje. Vooral de discussies over de zorg liepen hoog op. Dit vooral daar het regeerakkoord op gespannen voet staat met beginselen en rechtvaardigheid. Adri Duivesteijn heeft daar enige mooie analyses over geschreven. De vrije artsenkeuze stond centraal, maar eigenlijk kwamen de vele problemen in de zorg stuk voor stuk langs. Zeker bij onrechtvaardigheid was het congres duidelijk: Aanpakken!
Gehandicapten en gehandicapte kinderen kregen veel aandacht. Deze groep staat sterk onder druk door de veranderingen in werk & inkomen, onderwijs en zorg. In theorie is alles geregeld, maar de praktijk blijkt weerbarstiger. Dit probleem heeft nu maximale aandacht van de partijtop. Problemen zijn oplosbaar, mits herkend, erkend en concreet aangepakt. Dit zal de lakmoesproef worden voor de regeringsdeelname. Het is dan ook goed dat de PvdA Tweede Kamerfractie, hier heel positief, haar duidelijke inzet heeft beloofd.
Het “nog eens komen uitleggen” roept binnen en rond de PvdA tegenwoordig nu niet meer de meest warme gevoelens op. Het was dan ook goed de vele initiatieven te zien die (van onderop!) nu eens gezamenlijk het politieke-jargon willen gaan aanpakken. Leesbare versies van resoluties! Ook mijn verzameling “Rode boekjes” mag binnenkort weer een trotse nieuwe loot verwelkomen: Het Rode Boekje van Waarde.
Zorgen zijn er ook over het milieu en duurzaamheid. De vele moties geven aan dat het lang niet snel en goed genoeg gaat. Hier weten de PvdA-volksvertegenwoordigers zich maximaal door het congres gesteund.
Ook ledendemocratie en ICT stonden op de agenda. Ledendemocratie ondervond veel steun, maar niet de plannen m.b.t. de daartoe benodigde middelen. Wel blij met de ICT-keuzes zoals voor Open Source, privacy en goede beveiliging. Echter, door schade en schande wijs geworden geloven de leden er geen fluit meer van dat het partijbureau “even” de voor de nieuwe vormen van ledendemocratie benodigde ICT voorzieningen in elkaar draait. Niet dat men denkt dat het niet zal kunnen, maar gelijk de schrijfcapaciteit is de ICT-capaciteit beperkt. Wijs legde het congres het partijbestuur een verplichte fasering op. Oog en maag stonden even op gespannen voet, maar dit besluit spaart straks veel maagtabletten uit.
Economie is nou niet direct ieders favoriete onderwerp. Des te opvallender dat er veel over werd gedebatteerd. De toenemende tweedeling in de Nederlandse samenleving was de leden niet ontgaan. Dat de aanpak van armoede veel steun kreeg was voorspelbaar. Het basisinkomen lag moeilijker. Asscher had er al wat proefballonnen over opgelaten en daar was van vele kanten stevig op geschoten. Spanningen ontstonden ook door het mooipraten: Werk voor iedereen? Economie er weer bovenop? Alles al onderzocht? Het kabinet heeft alles al goed aangepakt en bijna opgelost? Tja, dat liet het PvdA-congres zich niet aanleunen en besloot om de discussie rond het basisinkomen de komende periode aan te gaan.
Ook de lopende onderhandeling m.b.t. handelsverdragen (zoals TTIP en CETA, met ISDS) kwamen meerdere malen aan bod. Duidelijke uitspraken tegen ondergraving van verworvenheden, geheimhouding en het gebrek aan transparantie.
Ook de aanslagen in Frankrijk en België kwamen aan bod. Er was boosheid over het misbruiken van angst en het leed van de slachtoffers door populisten en commercie. Discriminatie en de aantasting van onze burgerrechten zijn helaas weer actueel. Lering is er echter getrokken uit al die vreselijke zaken die er na 9/11 zijn gebeurd. Het congres stond dan ook pal voor onze burgerrechten en verwerpt elke aantasting daarvan.
Tot slot stond de relatie Israel – Palestina weer op de agenda. In essentie een kleine, maar positieve inzet om aan de oplossing van dit schier eindeloze conflict bij te dragen. Mensenrechten en internationaal recht voor – beide – partijen waren de rode lijn. Helaas spraken de externe reacties voor zich: we hebben nog een lange weg te gaan.
Samenvattend: De thema’s van de moties zijn direct verbonden met de idealen van de sociaaldemocratie: Vrijheid, democratie, rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit. De grote decentralisaties, de internationale ontwikkelingen, w.o. de crisis en de behoefte aan dialoog, bepalen hierbij sterk de actuele agenda.