De financieel-economische crisis zal niet aan Alphen voorbijgaan en zal hier ook niet worden opgelost. Een harde waarheid maar wel één die de reële beperkingen van een gemeentelijke overheid aangeeft. Waar de grote steden kwistig ‘schijnen’ te strooien met stimuleringsgelden (die zij nog wel even van het Rijk moeten krijgen), moeten kleinere gemeenten hun bijdrage meer op eigen kracht leveren. Gelukkig hoeven deze gemeenten niet het wiel uit te vinden, want veel beleidsopties zijn gewoon bekend. Dus helaas weinig economisch heldendom maar gewoon selectief de bekende opties concreet en met enige durf uitvoeren.
Maatregelen
Te vaak wordt in de media de dooddoener gegeven ‘niemand heeft dit zien aankomen’. Dit als een weinig fraai excuus voor een enigszins falend financieel – sociaal – economisch beleid. Zowel overheden als het bedrijfsleven hebben zich hierbij iets aan te trekken. Maar goed, daar heeft de sociaaldemocratie al meer dan honderd jaar een duidelijke mening over. In Alphen hebben we alle ellende zeker ook niet zien aankomen maar wel een financieel, sociaal en economisch beleid gevoerd dat rekening hield met het op en neer gaan van de economie. U kunt zich ongetwijfeld de talloze discussies nog herinneren, waar de PvdA het belang van tijdig en gericht investeren benadrukte. Veel ‘oplossingen’ die andere dorpen en steden nu ‘opeens’ bedenken, zijn nu in Alphen gelukkig al gerealiseerd. Vaak betreft dat gewoon de uitvoering van reguliere of toekomstige Rijksmaatregelen. Dat dit in veel gemeenten nog niet is gebeurd, komt gewoon doordat Alphen voorop liep en in het slechtste geval door een trage of afwachtende houding van een gemeente. Hier betaalt de piloot- en experimentvriendelijke houding van Alphen zich nu dubbel en dwars terug. Dit zeker doordat het gewoon lang duurt voordat een maatregel operationeel is en het gewenste effect heeft.
Opvangen ongewenste effecten
Er zijn meerdere soorten maatregelen. Laat ik er twee noemen: Maatregelen gericht op het aanzwengelen van de lokale economische activiteiten en maatregelen gericht op het opvangen van de ongewenste effecten van de krimpende economie. Laat ik met de laatste soort maatregelen beginnen.
Kort door de bocht praten we dan over het gebied van werk, inkomen en bijstand. Gelukkig hebben we daar net een enorme inhaalslag gemaakt, de achterstanden weggewerkt en vooral een andere werkwijze ingevoerd. Het gaat veel te ver om dit complexe onderwerp hier ‘even’ te behandelen. Dit zou groot onrecht doen aan onze inzet. Er komt daar dan ook een separaat artikel over. Een belangrijk winstpunt is, dat we nu flexibel die maatregelen kunnen nemen die individuele oplossingen voor mensen mogelijk maken. Ook zijn en worden er al voorbereidingen getroffen om de komende reeks nieuwe cliënten te kunnen opvangen. Met de al gevormde ketensamenwerking heeft onze gemeente hiervoor tijdig een betere organisatorische basis gelegd.
Aanzwengelen van de lokale economische activiteit
Als ik het even scherp mag stellen: ‘Den Haagje spelen’ en vooral ‘met Bor meehuilen in het boze bos’ is niet wat op de weg van een gemeente ligt. Een gemeente kan namelijk lokaal zeker een verschil maken met lokale maatregelen. Nogmaals; een recessie lossen we daar niet mee op, maar we helpen wel een beetje mee aan een oplossing. Wat zijn die maatregelen?
Meer van hetzelfde! Ja inderdaad ‘meer van hetzelfde’, want vanuit de optiek tijdigheid en rendement kunnen sommige maatregelen die ‘nu’ al goed werken heel effectief sterker worden ingezet. Er bestaan meer mogelijkheden dan men denkt.
Ook hoeven we niet alles zelf te doen! Nederland heeft veel bestaande (en ongetwijfeld komende) Europese-, Rijks- Provinciale-faciliteiten voor ondernemers. Niet altijd goed bekend en daar ligt een mogelijke taak voor de gemeente. Ook veel marktpartijen willen graag samenwerken om samen resultaten te bereiken.
Goed, over naar een niet uitputtend lijstje met enige groene en rijpe maatregelen die mogelijk genomen zouden kunnen worden. U mag, als test, zelf bedenken wat we al deden, gedaan hebben of al bestaat.
- Organisatie van de ondernemers en structurele afstemming gemeente – ondernemers.
- Een richtinggevend economisch korte en lange termijn kader met visie en beleid.
- Een goede benaderbaarheid van de gemeente (loketfunctie).
- Dienstverlenend gedrag van de gemeente: Snelheid van betalen (betalingstermijn), afhandelen vergunningen, deregulering door het schrappen van minder nuttige regelgeving, enz, enz.
- MKB vriendelijk aanbesteden door de gemeente.
- Voornamelijk investeren in zaken die echt en ‘aantoonbaar’ wat opleveren op werkgelegenheidsgebied.
- Kredietgaranties voor die bedrijven die hiermee ‘aantoonbaar’ de werkgelegenheid verhogen.
- Het organiseren van de bekendheid en beschikbaarheid van Europese, Rijks- en Provinciale-fondsen. Dus mede voorlichting over Europese, Rijks, Provinciale en Gemeentelijke maatregelen, subsidies en faciliteiten. Ook hier de regel: Werk samen met bestaande instanties die dit al doen.
- Maak gebruik van en speel in op de (komende) kabinets- en provinciale-maatregelen om de crisis aan te pakken.
- Omgekeerd kunnen er ook voorstellen aan deze andere overheden gedaan worden. Zeker voorstellen die inspelen op ‘hangende’ besluitvorming, het wegwerken van beperkingen en bestuurlijke ruimte voor lokaal beleid zijn hierbij expliciet te noemen.
- Microkredieten aan startende ondernemers verstrekken.
- Startersfonds. Dit kan ook in natura. Bijvoorbeeld via het hergebruiken van heel goedkope leegstaande kantoorgebouwen.
- Z.g.n. wijkeconomische activiteiten beter mogelijk maken.
- Evenementen organiseren of mogelijk maken. Inderdaad ook een markt of een festival valt daar onder en niet alleen de patatboer profiteert daar van.
- Versneld investeren, vooral op de reguliere infrastructurele gebieden. Dit uiteraard met een aangepaste financiële strategie.
- Randvoorwaarden voor een extra bouwproductie organiseren: Aankoop van gronden, financiering middels een erfpachtconstructie, gerichte garantstellingen en organisatie van de partijen.
- Naar voren trekken van andere gemeentelijke investeringen.
- Instellen van een lokaal gerichte aanbesteding.
- Investeren in duurzaamheid i.v.m. het tweesnijdende effect.
Enz, enz.
Investeringsselectie
De hamvraag is nu: ‘Welke maatregelen zijn het meest effectief en efficiënt’? Deze vraag ga ik hier, vanuit mijn bedrijfseconomische ervaring, bewust niet beantwoorden. Te veel zien wij immers in den lande de losse flodders. Wel enige van voornoemde maatregelen voorstellen, maar een adequate financiering, afstemming, doorrekening en risicoanalyse worden soms even vergeten. Dat kan nu echt niet, want we hebben immers al veel te veel teleurstellingen te verwerken.
Laat ik het heel duidelijk stellen: Een niet financieel – economisch onderbouwd investeringspakket, dat geen concrete werkgelegenheid oplevert, is in deze tijden niet acceptabel en daar bedoel ik beslist geen centimeters dik boekwerk mee. Adequaat besturen gaat wel iets verder dan de achterkant van een sigarendoos, maar kan prima op basis van een goede kennis van zaken en afstemming met regionale en landelijke organisaties.
Het is overigens geen schande als we niet voor elke beleidsoptie weten wat het rendement en risico is. De bestuurlijke kunst is immers die maatregelen te nemen die zoden aan de dijk zetten. Ook alles tot in den treuren uitzoeken kost geld en tijd en ook dat is iets dat ook een investeringskeuze is! Besturen betekent bewust risico nemen. Rendement en risico zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Risico’s zijn echter calculeerbaar of inschatbaar en daarmee beheersbaar te nemen.
Toch heb ik een evidente initiële voorkeur voor een bepaalde soort van investeringen: Die maatregelen die in het verlengde liggen van de huidige gemeentelijke taken en/of een autonoom momentum hebben. Dit dan simpel vanuit de overweging dat het makkelijker is om, met uitzicht op snel rendement, bestaande, nabije of autonome activiteiten op te schalen dan een geheel nieuwe activiteit te starten.
De komende maanden zullen wij keuzes gaan maken wat wel en niet te doen met de voornoemde en aanvullende opties. Dan zullen wij hopelijk in Alphen een landelijk gezien klein, maar voor veel mensen en hun gezinnen zeer bepalend, verschil gaan maken.