Belastingdienst, De Jager en O – ICT

calamiteit_01.jpgBelastingdienst

De belastingdienst en 730.000 burgers zijn weer getroffen door een calamiteit op ICT-gebied. Er zijn 730.000 aangiftes verloren gegaan. Uiteraard heeft dat de vereiste rituele reacties opgeroepen. Zo heeft Staatssecretaris Jan Kees de Jager zijn excuses aangeboden, een reorganisatie aangekondigd en zijn er de nodige woorden in ons parlement en voor de camera’s gewisseld. Ook werd er, even ontsnapt aan de regie, de prelude van een ambtelijke “blame game” gespeeld die nog wel de nodige echo’s in de toekomst zal gaan oproepen.

explosion_01.jpgICT

Nu is het niet zo vreemd dat bij een zeer omvangrijke ICT-gebruiker als de belastingdienst storingen optreden. Het zal u misschien verbazen maar storingen zijn intrinsiek verbonden aan de huidige ICT-technologie. Niet alleen zijn de talloze fouten in software en hardware hier debet aan, maar ook onbeheersbare omgevingsfactoren als bijvoorbeeld kosmische straling. Wat echter de grote kunst is, is het voorkomen dat die storingen leiden tot grote calamiteiten. Dit vereist een diepgaande (vak-) kennis van de besturing van organisaties en het ontwikkelen, toepassen & gebruiken van techniek.
De hoge complexiteit en onzekerheden van het ICT-gebeuren bij de Rijksoverheid komen mede voort uit de zeer hybride en gefragmenteerde bestuurlijke situatie. Daar bovenop komt dan nog het wat ongestructureerde en dynamische geheel van strijdige politieke en ambtelijke doelstellingen. Dit geeft aan, dat het de belastingdienst niet gegeven is, dit volledig te beheersen. Deze situatie plaatst dan ook helaas de ICT deskundigheid bij de belastingdienst, keer op keer, in een kwaad daglicht.

diagram_013.jpgNieuw besturingsparadigma?

In de krant stond: “De Jager, afkomstig uit de ict-wereld, richt een afdeling ict regie en architectuur op die direct onder de ambtelijke en politieke leiding van het ministerie zal vallen”. Dit is inderdaad een geijkt concept uit het begin van de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Wat dit echter zo bijzonder maakt is dat het ministerie zich hiermede weer plotsklaps onderdeel maakt van de operationele ICT-processen. Meer nog, dit is ook een defacto keuze voor een hybride besturing. Dit staat haaks op de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Een op het eerste gezicht heldere en meer eenduidige besturing waar o.a. terug naar de kerntaken, besturing op afstand en sturen op resultaten deel van uit maakten. De praktijk was echter minder eenduidig daar, net als bij het onderwijs- en zorgveld, doelen en randvoorwaarden minder goed bestuurd werden. Een van de consequenties was dat er mede hierdoor onvoldoende stabiliteit werd gecreëerd om een goede kwaliteit van de dienstverlening mogelijk te maken.

blad_01.jpgPolitieke moed

Nu hij zelf midden in deze operationele ICT-processen springt kan De Jager politieke moed niet ontzegd worden. Staatssecretaris Huizinga werd immers onlangs slechts door zeer grote politieke druk vanuit de tweede kamer (heftig tegenstribbelt) gedwongen om zich enigszins op het gladde organisatie- en ICT-ijs van de ov-chipkaart te begeven. Overigens één van de vele trajecten dat exemplarisch is voor de problemen met de besturing van dit soort programma’s & projecten bij de overheid.
mijnenveld_01.jpgInteressante politieke tijden

Het zal zeker interessant worden te zien hoe het hybride sturen op de ICT-processen van de belastingdienst gaat uitpakken. Dit zeker daar de politieke verantwoordelijkheid nu zo expliciet bij De Jager ligt. Een ding is zeker; deze reorganisatie zal een onvoorstelbare hoeveelheid extra papier en overleg gaan opleveren. Het laat zich hopen dat het woord “architectuur” hier gauw een semantische evolutie doormaakt richting een associatie met “besturing” anders breken er interessante politieke tijden aan. Eén punt van zekerheid kunnen we De Jager echter meegeven: Zoals eerder bewezen zijn organisatorische en technische ICT-problemen bij de Rijksoverheid, met een goede regie en vakkenis, “echt” oplosbaar.

Dit artikel is geplaatst in Landelijke politiek en getagged , , , , . Bookmark hier de permalink.

Op dit artikel kan niet (meer) gereageerd worden.