Discussie windmolens
Onze gemeente organiseert deze weken een discussie over het al dan niet plaatsen van windmolens. U vindt deze discussie op onze gemeentelijke website onder Milieu en Natuur. Vaak leidt zo’n discussie tot een klassieke windmolendiscussie; veel mensen vinden het gebruik van windmolens weliswaar prachtig, maar niet in hun achtertuin. Jammer, want er is zoveel meer te bereiken. In dit artikel wordt op een aantal kansen nader ingegaan.
Duurzaamheid
Duurzaamheid, of ook genoemd duurzame ontwikkeling, is in essentie dat we als mensheid nog wat langer dan nog een paar honderd jaar op onze Aarde willen leven. Anders gezegd: we moeten nú zo leven dat ook de toekomstige generaties, onze kinderen en kleinkinderen, zonder nodeloze beperkingen op Aarde kunnen leven. We doen dat nu niet goed. Als u weer eens aan de pomp mistroostig naar de brandstofprijs staat te kijken, weet u dat het nu al goed mis gaat met onze klassieke energievoorziening; de olie. Het gaat echter niet alleen om steeds moeizamer te winnen zaken als olie en gas. Ook het ‘schoon houden’ van onze omgeving van allerlei verontreinigingen hoort daar bij. In essentie betekent dit alles: minder verbruiken door effectievere oplossingen, alternatieve energiebronnen en niet nodeloos onze leefomgeving verontreinigen.
Energiebronnen
Laten we ons beperken tot energie. Olie en gas raken op, zodat we moeten gaan overschakelen naar andere energiebronnen. Zoals u al vermoedde is de heilige graal van de energieopwekking nog niet gevonden. Zo zal een Alphense plasmacentrale nog wel enige tijd op zich laten wachten. In de praktijk zullen we het moeten hebben van meerdere wijzen van energieopwekking. Daar zijn twee belangrijke redenen voor. Olie en gas worden schaarser en meer gevraagd. Ten tweede kost het overschakelen op alternatieve energiebronnen tijd en energie (lees: geld).
De praktijk is dan ook dat we nog langere tijd vele energiebronnen, waaronder de klassieke, naast elkaar zullen moeten gebruiken.
Gelukkig zijn er alternatieven genoeg. Naast windenergie zijn de bekendste: biomassa, geothermisch, zonne-energie, golfenergie, getijden, golven, waterkracht, nucleair en elektrolytisch. Deze alternatieven zijn zeker niet gelijkwaardig qua toepasbaarheid, maar een aantal zijn gelukkig in de praktijk eenvoudig en snel toepasbaar. Ook in Alphen willen wij onze bijdrage leveren in het gebruik van alternatieve energiebronnen. Hiermee dient de primaire vraag zich aan: Wat kunnen wij zelf in Alphen realiseren?
Numero Uno
De beste oplossing is zuiniger met energie om te gaan. Wat je niet nodig hebt, hoef je immers niet te verwerven. Op veel gebieden is er in Nederland op dit gebied nog veel te verbeteren. Zuinigheid kent weinig problemen en er zijn talloze eenvoudig toepasbare oplossingen beschikbaar. De bouwmarkten liggen bijvoorbeeld vol met isolatieoplossingen. Misschien een zijsprong, maar ook een goede verkeersdoorstroming en meer thuiswerken vallen hier onder. In huizen en bedrijfsgebouwen is met betere verwarmingsapparatuur en betere isolatie (oude gebouwen voorop) nog zat te besparen. Het er binnen onze gemeente voor zorgen dat nieuwe woningen ‘beter’ dan de één of andere norm worden uitgevoerd, levert direct profijt op. De techniek is er, nu nog doen!
Zonne-energie
De twee in Alphen meest voor de hand liggende alternatieve energiebronnen die zoden aan de dijk zetten, zijn windenergie en zonne-energie. Zonne-energie is een nu goed toe te passen technologie. Er zijn in Nederland genoeg bedrijven die oplossingen aanbieden. Zonnecellen en zonnecollectoren zijn goed te verkrijgen. De één maakt elektriciteit en de andere warm water. Je kunt er een ‘zonneparkje’ mee bouwen of ze op huizen en kantoren plaatsen. Bij huizen met een schuin dak dat een beetje op het zuiden staat, kan je ze mooi tussen de dakpannen wegwerken. Naast die panelen op de buitenkant, heb je dan ook nog allerlei andere apparatuur nodig die aangesloten en vooral onderhouden moet worden. Het beste gaat het dan ook bij nieuwbouw. Je kunt er dan in één keer een hele wijk mee bouwen en dat scheelt echt een enorme hoeveelheid werk en problemen. In Kerk en Zanen hebben we al jaren geleden de wijk ‘Ecolonia’ neergezet. Ecolonia II is dan ook voor Alphen een heel voor de hand liggende keuze.
Windenergie
Windenergie opwekken kan op vele manieren. Windmolens zijn het bekendst en er zijn veel verschillende soorten. Het rendement van windmolens hangt sterk af van de grootte (size does matter). Hele grote windmolens zijn dan ook economisch gezien de meest voor de hand liggende oplossing. Woon je lekker ver van je buren dan kan je overwegen een eigen klein windapparaat te plaatsen. Ook die zijn er in vele soorten, met allemaal hun eigen voor en nadelen. Veel kleine bedrijfjes en oplossingsevangelisten komen en gaan hierbij. Helaas is het rendement van deze kleine apparatuur relatief laag en het kunnen onderhouden (de service) is soms wat onzeker. Indirect geeft dit wel innovatie, ook voor de grote molens.
Ambitie
Laten we in gedachten eens lekker ambitieus zijn en alle huishoudens in Alphen met windmolens van stroom gaan voorzien. Wat betekent dat dan?
Laten we even gaan rekenen: Het gemiddelde energieverbruik van een huishouden in Nederland bedraagt voor stroom circa 3500 kWh per jaar. Maal zo’n 29.705 Alphense huishoudens is 103.967.500 kWh voor heel Alphen. De vier windmolens bij Hazerswoude brengen 26.400.000 kWh per jaar op. 103.967.500 / 26.400.000 is ongeveer 3,94 maal de vier windmolens. Kort door de bocht betekent dit dat we met ongeveer 15 á 16 grote windmolens in alle Alphense huishoudens de elektriciteitsbehoefte kunnen dekken. Nu er steeds krachtiger windmolens op de markt komen, zou dit wel eens in de toekomst nog met een factor 2 kunnen dalen. Vertalen we de Alphense elektriciteitsbehoefte echter naar de kleine types windmolens (eg. 3000 kWh.jr-1), dan zit je al gauw aan de tienduizenden windmolens. De haalbaarheid daarvan is duidelijk nihil.
De conclusie is dan ook dat het met de huidige oplossingen goed te doen is 100% of een belangrijk deel van onze Alphense huishoudelijke elektriciteitsbehoefte met grote windmolens te dekken. Maar ja, waar laten we die dingen?
De plaats
We gaan ze niet midden in de dorpen plaatsen, maar waar dan wel? Het liefst plaatsen we ze heel erg ver weg. Maar ja, in zee is relatief erg duur en ook hebben we diverse beperkingen m.b.t. het transport van al die elektriciteit door Nederland. Veel rustig gelegen dijken of polders zijn of worden nu al voorzien van windmolens. Ook is de landelijke politiek nog ‘niet toe’ aan een structurele oplossing van onze kustproblematiek middels een zeewaartse uitbreiding. Alleen de nieuwe maasvlakte geeft weer enige goede mogelijkheden. Kortom ook windmolenruimte in de buurt van dorpen en steden is nu zeer welkom.
Er komen bij Alphen in theorie vijf locaties in aanmerking. Inderdaad aan de westkant in de Gnephoek, maar de Gnephoek hebben we nog nodig voor toekomstige woningbouw. Ten noorden halverwege Woubrugge – Ter Aar, maar daar lijkt het wat krapjes. Op de provinciale gifbelt in de Coup’rpolder, maar die wordt voor recreatie gebruikt. Ten noordoosten richting Nieuwkoop bij Achttienkavels en net ten zuiden van de N11. Momenteel wordt er vooral gekeken naar de locatie ten zuiden van de N11. Een gebied dat ook in de markt is voor allerlei natuurcompensatie zoals voor de N11 en de OTA.
Groene Hart argument?
Het begrip of de mythe ‘Groene Hart’ wordt vaak misbruikt om géén windmolens te hoeven plaatsen. Het komt dan ook volledig tot uiting in het grote gebrek aan samenhang tussen alle mooie plannen. Gebieden die ‘groen’ ontwikkeld zouden kunnen worden, dreigen een ecologische graswoestijn te blijven en we plaatsen windmolens vrijwel bovenop een dure hsl-tunnel. De laatste koeien worden nu ook in stallen opgesloten en over het structureel rooien van knotwilgen en vele andere lokale boomsoorten zal ik maar zwijgen. Tussen al die bestuurlijke chaos en ellende zijn er gelukkig bij de ‘Oude Rijn Zone’ wel een aantal goede ideeën ontwikkeld. Eén goed idee is het behouden van ‘zichtlijnen’. Zo men in Twente het coulisselandschap heeft, hebben wij hier open- of doorzichtelementen in het landschap. Het is goed hiermee rekening te houden bij het bepalen van de plaats van windmolens. Ook is het combineren van oplossingen een goede aanpak. Natuurcompensatie en windmolens gaan goed samen, zolang het recreatie niet in de weg staat.
Meer oneigenlijke argumenten
Kennelijk staat er zoveel op het spel dat er oneigenlijke argumenten worden gebruikt. Naast de Groene Hart mythe, is een overbekende gouwe ouwe: ‘Alles is nog niet bekend’, direct gevolgd door: ‘Er zijn nog onzekerheden’. Gelukkig zijn deze drogredenen overbekend uit de recente klimaatdiscussies en al talloze malen weerlegt. Gaat u nog maar een keer tanken als u nog twijfelt! Het is daarbij belangrijk te constateren dat deze drogredenen vooral buiten de wetenschappelijke kring worden ingezet om verwarring te scheppen en tijd (en geld) te winnen. Commerciële activiteiten zijn overigens een geheel andere zaak, want leveranciers zullen proberen commercieel met de lopende discussie mee te liften.
Een andere drogreden is dat een ‘andere overheid’ verantwoordelijk is. De provincie of het Rijk moeten het oplossen. Nu laat ik mijzelf al nooit ‘hinderen’ door grenzen tussen overheden, maar het goedkoop wegschuiven van verantwoordelijkheden stuit mij extra tegen de borst. Het ontkent namelijk dat we juist in gemeenten het verschil kunnen maken, of is dit nou wel heel erg sociaaldemocratisch?
De derde groep valt onder het kopje ‘how to lie with statistics’ (mooi boekje). Een voorbeeld: het rendement van uw koelkast is minder dan 50%, dat is te laag, zet hem dus maar uit. Bij windmolens wordt nl. eenzelfde tegenargumentatie gebruikt. Ondanks het secundaire feit dat het windmolenrendement relatief hoog (max 59%) is, wordt de naïeve toehoorder misleid. In werkelijkheid gaat het om de kosten per kWh. Kennelijk is er toch een goede markt voor de demagogische Wildersen en Verdonken van deze wereld.
Conclusie
De PvdA gelooft in duurzaamheid. Ook in Alphen willen wij onze bijdrage leveren. Het is te makkelijk om te zeggen dat er onzekerheden zijn, andere oplossingen zijn of dat het elders moet gebeuren. Het ‘hoe’ is minder belangrijk. Het gaat nu om het uiteindelijke resultaat en niet om alle mooie verhalen. Er zijn genoeg kansen om in Alphen – nu – het verschil te maken.
We kunnen resultaten bereiken door betere woningen neer te zetten, oude woningen en bedrijven op te knappen en door windmolens te plaatsen. De eerste twee zijn weinig of niet omstreden, maar vereisen wel inzet om het echt waar te maken. Liepen we in Alphen ooit met Ecolonia voorop, nu hoor je er weinig meer over. Hier is veel te halen!
De windmolens zijn meer omstreden, maar zijn een goede en praktische oplossing om ‘onze’ bijdrage aan duurzaamheid en de energiecrisis te leveren.
De belangrijkste conclusie is echter dat wij als gemeente op milieugebied meer kunnen realiseren dan we nu doen en dàt moeten wij ons ten zeerste aantrekken!