Transparantie, ICT en PvdA-ledendemocratie #7

Inleiding

Dit artikel gaat over een klein maar belangrijk deel van de PvdA-ledendemocratie: De motie. Een van de zaken waarvoor de nieuwe processen en systemen van de PvdA-ledendemocratie voor gebruikt worden is het door leden indienen van, steunen van en stapsgewijs stemmen over moties. Deze moties worden o.a. op een PvdA Congres en op een PvdA Politieke Ledenraad gebruikt.

Ook hier is alle begin moeilijk. De technische problemen waren al zichtbaar. Nu worden, geheel conform verwachting, de problemen op het sociale en organisatorische vlak zichtbaar. Wat blijkt? In de praktijk vinden veel partijleden het moeilijk om een effectieve motie op te stellen en in te dienen. Dat is heel begrijpelijk want het effectief gebruiken van het motie-instrument vereist algauw veel kennis. Politiek inhoudelijke kennis alsmede kennis van geschreven en ongeschreven regels. De vele politieke en bestuurlijke aspecten zijn echter onmogelijk in één artikel te vatten, maar enige tips voor een effectieve motie kunnen zeker worden gegeven. Wij gaan dit hierna uitgebreid behandelen.

Moties

Wat is een motie? In de Wikipedia staat: “Een motie is een formeel middel waarmee een lid van een vergadering een discussiepunt voor kan leggen aan een vergadering”. Anders gezegd: Een formeel voorstel aan de deelnemers van een vergadering. Vaak, maar niet altijd, gaat dit in de schriftelijke vorm. De stemgerechtigde leden van de vergadering stemmen over dit voorstel. De vergadering kan een motie aannemen of verwerpen. Om een motie aan te nemen moet een meerderheid van de stemgerechtigde deelnemers aan de vergadering de motie steunen.

Goede moties

Een motie is zogeheten “vormvrij”. Dat betekend dat het de indiener vrij staat er van alles en nog wat in te zetten. Dat kan, maar waarschijnlijk wil een indiener door middel van een goede of effectieve motie iets veranderen en/of bereiken. Die ambitie stelt wel enige eisen aan de vorm en inhoud van de motie. Een onleesbare, onduidelijke, onjuiste of onuitvoerbare motie zal immers weinig steun krijgen.

Komen dit soort moties dan vaak voor? Jazeker, regelmatig. Niet dat het in theorie aan handleidingen, voorbeelden of reactieve hulp ontbreekt, maar de praktijk blijkt toch wat hardnekkiger. Toch is er hier een nuancering op z’n plaats: Ook minder goede moties zijn relevant. Zij geven immers aan wat er leeft. Soms middels een kreet over onrechtvaardigheid, soms middels een lang traktaat over maatschappelijke problemen.

Waar kan men op letten

Waar men bij een motie op kan letten is op vele manieren te benaderen. Een manier is te redeneren vanuit het vermijden van de bekende fouten. Er zijn daarover vele praktische tips te geven. Tips die leden helpen om zich op het lastige terrein van moties te emanciperen.

Op welke zaken kan er daarbij bijvoorbeeld gelet worden? Met ander woorden welke aspecten zijn bij een motie belangrijk? Dat zijn onder andere:

    • De motie als instrument;
    • de inhoud van de motie;
    • de structuur van de motie;
    • het proces rond de motie.

Hieronder worden deze punten stapsgewijs behandeld.

Een voorbeeld motie

Laten we echter ter illustratie beginnen met een voorbeeld. Een fictief voorbeeld:
Tot uw schrik dreigt de Waddenzee weer eens ingepolderd te worden. U heeft al maanden gelobbyd en actie gevoerd en vindt dat het nu tijd wordt voor een motie en daarmede een duidelijk politiek besluit.

 
Geen inpoldering Waddenzee

Indiener: Pier Zager
E-mail: pierzager1968@mail.frl
Datum indiening: 5 December 2045

Het Congres van de Partij van de Arbeid, op 10 februari 2046, in vergadering bijeen te Brussel;

Constaterende dat:

    • De afgelopen maanden er meerdere malen informeel, tussen het Rijk en de noordelijke provincies, is gesproken over de inpoldering van de Waddenzee;
    • diverse bedrijven zijn benaderd om ideeën over inpoldering uit te wisselen;
    • onze woordvoerder in de Tweede Kamerfractie deze gesprekken kon bevestigen.

Overwegende dat:

    • De Waddenzee een onvervangbaar natuurgebied is 1);
    • het vernietigen van onze natuur strijdig is met de beginselen van onze partij.

Besluit:

    • Onze Tweede Kamerfractie te verzoeken er alles aan te doen om de inpoldering van de Waddenzee te voorkomen;

en gaat over tot de orde van de dag.

1) Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Waddenzee
 

Bovenstaand voorbeeld geeft een gestructureerde motie weer, die makkelijk als kapstok voor uw eigen motie kan dienen. Let op de structuur die hierna in meer detail behandeld zal worden.

De motie als instrument

Een klassieke vraag die men na het indienen van een motie kan verwachten is: “Heb je deze motie afgestemd met . . . ”. Nu hoeft men een motie niet af te stemmen, maar er zitten wel enige gedachten achter. Joop den Uyl schreef al over “De smalle marge van democratische politiek”. Een traktaat dat ook ingaat op vele bestuurlijke instrumenten binnen onze samenleving.

Inderdaad zijn er naast moties ook vele andere en soms effectievere en/of efficiëntere wegen mogelijk om je doel te bereiken. Van demonstratie tot opiniestuk, van overleg tot mediaoptreden, de mogelijkheden binnen onze maatschappij zijn veelzijdig.

Terug naar de moties en dat afstemmen. Een telefoontje of e-mail naar volksvertegenwoordigers, deskundigen of potentiële medestanders kan verassende inzichten opleveren. Soms krijg je geen of geen relevante reactie, maar komt er een goede reactie dan kan de situatie anders blijken te zijn dan men zich heeft voorgesteld. De kwestie “staat al op de agenda” en wordt al aangepakt. Of men wil graag samen met u de problematiek aanpakken. In ieder geval leidt dit ertoe dat u of helemaal geen motie hoeft in te dienen en andere wegen bewandeld of dat u mogelijk een betere motie kan indienen. Maar, voordat u gaat denken dat een motie indienen nutteloos is: In veel gevallen is een motie een prima instrument om zaken op de agenda te zetten en voor elkaar te krijgen.

Een ander aspect van de motie als instrument moet nog genoemd worden: De actuele motie. Moties moeten meestal ruim voordat de behandelende vergadering plaatsvindt ingediend worden. U kunt echter over een actueel onderwerp altijd vlak voor of tijdens de vergadering een actuele motie indienen. Dat moet dan wel een motie over een echt actueel onderwerp zijn. Wees daar heel zelfkritisch op, maar laat u nooit het recht ontnemen om een echt actuele motie in te kunnen indienen. Desnoods bevecht u uw recht door staande de vergadering een motie van orde in te dienen.

De inhoud van een motie

Dit gaan we puntsgewijs behandelen:

• Hou het (heel) kort en begrijpelijk. Het doel van een motie is om een positief besluit te vragen en niet om de lezer uitgebreid op te leiden in de problematiek of om al uw opvattingen te etaleren. Lange moties worden vaak niet gelezen en kunnen weerstanden oproepen.
• Weet waar u over schrijft. Laat u (heel) goed informeren over de kwestie én de samenhang met andere zaken. Niets is pijnlijker dan dat een goedbedoelde motie op grond van één onjuistheid door een tegenstander wordt afgeschoten.
• Wees duidelijk: Wie, wat, waarom, wanneer, enz, moet doen; Een klassieke fout is om deze zaken niet, mits nodig, in een motie op te nemen. Zo’n motie kan dan ter kennisgeving worden aangenomen. Als er niemand er zich verantwoordelijk voor voelt zou het zomaar kunnen gebeuren dat er weinig of niets mee gebeurd.
• Zorg ervoor dat een eventuele toelichting een echte toelichting is. Dus de toelichting mag geen besluiten bevatten of iets wat er op lijkt;
• Zorg ervoor dat een toelichting consistent is met het gevraagde besluit. Met andere woorden, ga niet uitweiden over andere zaken.

De structuur van een motie

• Schrijf gestructureerd en herkenbaar. Gebruik kop en staart. Gebruik daarbinnen bijvoorbeeld de indeling van constateren, overwegen (argumentatie, oftewel het waarom) en besluiten;
• Focus! Neem één onderwerp of besluit per motie. Vraag besluitvorming over één punt of onderwerp. Dus géén “en-en-en” moties. Maak daar meerdere moties van. Hiermee wordt vermeden dat (zoals zo vaak gebeurd) een motie nodeloos in z’n geheel sneuvelt omdat één punt te omstreden is;
• Achtergrondinformatie? Echt nodig? Dan een verwijzing gebruiken (hou het kort).

Het proces van een motie

• Vraag, indien nodig, tijdig hulp bij het opstellen;
• Controleer – altijd – via “Mijn PvdA” in het “PvdA-motie-volg-systeem” of er in het verleden al geen soortgelijke motie is aangenomen en wat daarvan de status is;
• Stem uw motie af met de betrokkenen, w.o. volksvertegenwoordigers en belangengroeperingen;
• Organiseer tijdig en met verve steun voor uw motie. Dit is moeilijk daar PvdA-leden nog steeds amper of niet m.b.v. de e-mail met elkaar kunnen (mogen) communiceren;
• Gebruik waar zinvol (klassieke en sociale) media om medestanders te vinden en te bereiken;
• Wees bereikbaar voor partijgenoten en betrokkenen die met u willen overleggen;
• Dien uw motie op tijd in (Zie de aankondigingen, statuten en huishoudelijk reglementen);
• Bereid uzelf er op voor dat u, middels een debat, de motie moet kunnen verdedigen;
• Probeer te vermijden dat u halverwege uw motie moet aanpassen. Misschien hebben mensen uw oorspronkelijke geformuleerde motie al, of juist o.b.v. de oude formulering, gesteund. Al met al een bron van eindeloze verwarring en potentiële ellende.

Een bijzonder aandachtspunt

Een bijzondere aandachtspunt, daar de – huidige – processen en/of het – huidige – systeem de steun voor een motie beïnvloeden, dient expliciet vermeld te worden. Dat is tijdigheid:
• Dien een motie zo vroeg mogelijk in;
• Bereid uw moties ruim op tijd voor, zelfs voordat u ze kunt indienen.

Dit moet even uitgelegd worden. Het kan immers de gewoonte zijn om een motie op een ander tijdstip in te dienen. Wat is er aan de hand: Er is een eigenaardigheid binnen de huidige PvdA – ledendemocratie – systemen en/of processen.
Stel dat men – met het huidige systeem – een motie op het laatste moment indient. Kan men dan nog voldoende steun verwerven? Het antwoord is duidelijk: Nee!
De huidige realiteit is namelijk dat er weinig tot geen mensen van een laat ingediende motie kennis kunnen of zullen nemen en die nog zouden kunnen steunen. Met andere woorden: Begin al met het voorbereiden van een motie al ruim voordat er überhaupt een motie ingediend kan worden en dien hem zodra het mogelijk is gelijk via het systeem in.

Nb: Het zou misschien in de toekomst anders kunnen als de huidige systemen en/of processen volwassener, beter gestructureerd, ergonomischer en/of gebruiksvriendelijk worden. Ook zou het anders kunnen als, zoals beloofd, de onderlinge en vrije communicatie tussen PvdA-leden goed gefaciliteerd zou worden.
Het voorgaande roept ongetwijfeld enige vragen op over de huidige PvdA – ledendemocratie – systemen en/of processen. Dat is echter iets voor een later artikel.

Tot slot

Er is nog veel meer over effectieve moties te vertellen, maar met het bovenstaande benoemen en het vermijden van enige bekende elementaire fouten komt men een heel eind.
Moties kunnen moeilijk zijn, maar laat u niet ontmoedigen om uw motie in te dienen. Het gaat binnen de sociaaldemocratie vooral om strijdlust, verbeelding en durf. Strijden voor een betere wereld voor ons allemaal. Dat kan op straat en dat kan met een motie. Wacht niet op anderen, wacht niet op uzelf. In alle gevallen kunt u het verschil maken!

Dit artikel is geplaatst in Algemeen, Partij politiek en getagged , , , , , , , . Bookmark hier de permalink.

Op dit artikel kan niet (meer) gereageerd worden.