Mist in fusieland

Mist in fusieland

Waar een bewonersbijeenkomst en een Alphense talkshow al niet goed voor zijn. In ieder geval komen er daar een grote diversiteit aan mensen en daarmee percepties en meningen samen. Als dan ook nog het onderwerp ‘fusie of herindeling’ is, merk je heel goed hoe verschillend mensen daar tegenaan kijken en hoe verschillend mensen geïnformeerd zijn. Opvallend zijn vooral de mispercepties, het lastige proces en het populisme dat de kop opsteekt.

Wat gaat er zoal mis?

Na zo’n tien á twintig jaar praten is misschien wel de tijdigheid van het resultaat of de ontijdigheid van het initiatief, hetgeen het meest mis gaat. Aan de andere kant heeft de afgelopen 5 jaar jaar ook veel problemen opgeleverd. Recente projecten om tot samenwerking te komen gingen moeizaam en/of mislukten. Dit met alle frustraties en ellende van dien. Er ontstaat zeker een beeld van partijen die diametraal tegenover elkaar staan. Dit terwijl alle partijen juist goede inhoudelijke argumenten hebben, welke echter in het strijdgevoel ten onder gaan. Daar overheen stappend is er echter wel een lijstje te maken over waar veel van de pijn zit:

  • Het besluitvormingsproces
  • Communicatie
  • Burgerpartipatie
  • Populisme

Zeker niet uitputtend, maar goed genoeg om als kapstok te dienen en er het volgende over te zeggen.

Het besluitvormingsproces

Waar praten we nu eigenlijk over? Praten we nu over een fusie, een traject om tot betere gemeenten te komen of een aanzet voor een project om herindeling of samenwerking te gaan uitzoeken? Dit alles loopt nu volledig door elkaar.

In de eerste plaats is ‘het waarom’ voor velen geheel onduidelijk. Ik citeer: “gewoon chantage door de provincie”, “ze willen meer geld verdienen”, “Boskoop red het niet meer”, “Onvoldoende bestuurskracht”, “Alphen wil Rijnwoude annexeren”, enz, enz.

Persoonlijk zie ik hoe moeilijk sommige gemeenten het hebben met alle taken die ze hebben en vooral de nieuwe taken die ze op zich afkrijgen. Daarnaast komen bovendien, via allerlei kanalen, bezuinigingen van het Rijk op de gemeenten af. De daarmee samenhangende wet- en regelgeving (bijvoorbeeld minder regelgeving) blijft echter achter. Gemeenten praten daarbij, bij het omgaan met die verminderende inkomsten, algauw te laat over bezuinigingen, i.p.v. tijdig over zaken als kerntaken en scenario’s.
We praten dan over ‘de bestuurskracht van een gemeente’, om al deze veranderingen goed te kunnen managen èn de huidige taken goed uit te kunnen blijven voeren. Lukt dat je als gemeente, nu of straks, niet goed, dan is het recept, dat je al deze problemen samen met omliggende gemeenten gaat aanpakken. Zo kan je, mits goed en professioneel gemanaged, als gemeente voldoende omvang en/of kracht krijgen om het wel goed te doen.

Vorige week werd er het rapport :’Alphen Boskoop en Rijnwoude zetten vizier op scherp’ gepresenteerd. Een rapport met een onverwachte inhoud. Zou je in deze fase iets als een scenario-analyse verwachten, ging het rapport in detail en onvolledig in op allerlei ‘aspecten’ van fusie en samenwerking. ‘Geen tijd’ was het argument om de onvolkomenheden van het rapport te verklaren. Eigenlijk was het probleem eerder dat het rapport vooruit liep op zaken die pas beter later in het besluitvormingsproces aan de orde zouden moeten komen.

Iets als een scenario-analyse was immers ingegaan op ‘welke’ mogelijke trajecten de gemeenten, gelet om de omstandigheden, ‘hoe’ en ‘waarom’ in zouden kunnen gaan. Het zou daarmee een hulpmiddel zijn om de optimale aanpak en keuze voor een verandertraject te bepalen. Nu verdwalen we te vroeg in die (wel belangrijke) details die beter later aan de orde hadden kunnen komen. Dit terwijl de welke’s, hoe’s en waarom’s algauw vergeten worden en nu bitter nodige consensus daarover achterblijft. Het klassieke verhaal van top-down en de problemen bij de kop i.p.v. de staart aanpakken. Een saillant detail is, dat in de ‘wandelgangen’ over weinig anders (en soms met weinig deskundigheid), wordt gesproken over nu juist die scenario’s. Helaas zijn die wandelgangen daarbij geen proces dat zonder meer tot consensus, slag- en daadkracht bijdraagt.

Communicatie

Met de communicatie gaat het, mede gelet op het hiervoor gestelde, duidelijk mis. Bijeenkomsten worden te laat en te weinig opvallend aangekondigd. De locatie was en bleef lang onduidelijk. Te weinig bewoners werden bereikt. Het waarom, hoe, wie, enz, werd amper uitgelegd. De laatste bewonersbijeenkomst leek vooral op een intimiderend technisch college om een rapport uit te leggen en vooral te verdedigen, enz, enz.

Eerlijk gezegd jammer, want er is zoveel mogelijk om iedereen optimaal te informeren en goed te betrekken.

Burgerpartipatie

Al deze ‘mist’ zie je ook terugkomen bij de burgerparticipatie. Zelfs als je burgerpartipatie vanuit een paternalistische attitude maar niets zou vinden, dan zou een minimaal bewustzijn m.b.t. verandermanagement al de aanleiding zijn om hier goed mee om te gaan. Helaas zien we in de media (en daar bedoel ik ook de nieuwe media mee) triomfantelijke verhalen over dat de burger het niet wil, vertrouwen heeft in de ‘de politiek’, het niet snapt, het niet mag, het al beklonken is, dat een referendum ‘nu’ nodig is, enz, enz. Alles wat je vanuit een verandermanagement- of democratiserings-optiek niet wil.

Laat ik éen ding hierover zeggen: Neem burgers mee in het proces, draag kennis over, luister heel goed, ga de dialoog aan en laat je verrassen door andere invalshoeken. De beloning zal een beter en sneller proces, bestuur, democratische legitimatie, betrokkenheid en vooral draagvlak zijn.

Populisme

Helaas zien we nu al dat er stevig populisme wordt bedreven. Nee, ik praat hier beslist niet over te respecteren initiële politieke standpunten als voor of tegen, maar over populisme voor keihard persoonlijk of electoraal gewin. Nu zijn fusies of herindelingen inderdaad en helaas een prima gelegenheid om populisme te bedrijven. Veranderen is immers niet altijd gelijk leuk. Wat mensen voelen en beleven staat immers ver af van een technische bestuurlijk / ambtelijke aanpak. Op vakantie gaan, verhuizen, gaan samenleven of trouwen, allemaal veranderingen die niet bij voorbaat goed gaan. Fusies of herindelingen lenen zich dan ook prima voor populisme.

Mede gelet op de belangen die op het spel staan is het creëren van angst, het verspreiden van valse informatie of het uitsluiten van groepen zeer verwijtbaar. Praat niet ‘over’ mensen, maar praat ‘met’ mensen. Praat niet ‘over’ partijen maar praat ‘met’ partijen. Dat maakt het verschil tussen ‘een’ gemeente of ‘onze’ gemeente.

Dit artikel is geplaatst in Alphen gemeenteraad politiek, Provinciale politiek, Regionale politiek en getagged , , , , , , , , , , , . Bookmark hier de permalink.

Op dit artikel kan niet (meer) gereageerd worden.